حجم انبوه ضایعات نان در سالهای اخیر باعث گردید تا اصلاح وضعیت موجود در چرخة از تولید گندم تا مصرف نان‌، به یک ضرورت جدی تبدیل گردد آنگونه که مقام معظم رهبری در دیدار اجتماع عظیم زائران حرم رضوی در ابتدای سال 88 فرمودند: "باید اعتراف کنیم که عادتها ، سنتها و روشهای غلط ، زیاده روی در مصرف را بدنبال آورده و نسبت میان تولید و مصرف را ، به ضرر تولید برهم زده است ، به گونه ای که یک سوم نان تولیدی وحداقل یک پنجم آب مصرفی،که با آن همه مشکلات و دشواریها تهیه می شود عملاً به هدر می رود" پیرو این دغدغه ها فعالیت ها جهت بالا بردن راندمان این چرخه دوچندان و مدلهایی چند نیز ارائه گردید که از مهمترین موارد آن به طرح هدفمندی یارانه ها می توان اشاره نمود اما در کنار این موارد اسلام نیز توصیه هایی را برای ایجاد نان برتر نموده است

1- نوع

دانه و کیفیت آن سوالی که در این قسمت وجود دارد این است که برای تولید نان،‌ از چه دانه‌یی استفاده کنیم؟‌ گزینه‌هایی مانند گندم، جو، ذرت،‌ عدس، برنج در دست هستند. حدیث زیر اولویت اول را بدین گونه مطرح کرده است: امام رضا(ع):فَضْلُ خُبْزِ الشَّعِیرِ عَلَی الْبُرِّ کَفَضْلِنَا عَلَی النَّاسِ وَ مَا مِنْ نَبِیٍّ إِلَّا وَ قَدْ دَعَا لِأَکْلِ الشَّعِیرِ وَ بَارَکَ عَلَیْهِ وَ مَا دَخَلَ جَوْفاً إِلَّا وَ أَخْرَجَ کُلَّ دَاءٍ فِیهِ. ترجمه: " برتری نان جو نسبت به نان گندم مانند برتریِ ارزش وفایده ما معصومین بر دیگر مردم است. تمام پیامبران ازخداوند درخواست نان جو داشتند وآن را پرفایده می‌دانستند. هرکس نان جو بخورد زمینه‌ی سلامتی خود رافراهم کرده است." این روایت و روایات دیگری که بیانگر خصوصیات نان جو هستند، یک خط مشی تولیدی را ارائه می‌دهند: ضرورت توسعه‌ کشت جو و توسعه صنایع تبدیلی به انواع نان جو و ضرورت توسعه‌ فرهنگ استفاده از نان جو(حداقل به اندازه نان گندم ودر کنار آن).

ممکن است در ابتدا تمایل به این نان کمتر باشد ولی با فرهنگ سازی می توان به مرور زمان این امر را تثبیت نمود کما اینکه طبق برخی آمارها حدود 30 درصد مردم اروپا نیز از این نوع نان بهره می برند.

2- تولید آرد سبوس دار:

الگوی جاری در آرد کردن، گرفتن سبوس گندم است. اسلام برای تهیه آردِ نان، الگوی دیگری را ارائه کرده است: أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام کَانَ لَا یُنْخَلُ لَهُ الدَّقِیقُ وَ کَانَ یَقُولُ لَا تَزَالُ هَذِهِ الْأُمَّةُ بِخَیْرٍ مَا لَمْ یَلْبَسُوا لِبَاسَ الْعَجَمِ وَ یَطْعَمُوا أَطْعِمَةَ الْعَجَمِ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ ضَرَبَهُمُ اللَّهُ بِالذُّلِّ ترجمه: " آرد نان علی علیه السلام را الک نمی‌کردند و وی همیشه می‌فرمود: مسلمانان تا وقتی که به پوشیدن لباس غیر مسلمانان و خوردن غذای آنها رو نیاورده‌اند، مشکلی نخواهند داشت اما وقتی به فرهنگ آنها رو آورند خداوند نیز ذلت وبیچارگی را برآنها چیره می‌کند. "گزینه "تولید آرد سبوس‌دار"، توصیه‌یی است که اسلام برای رسیدن به امنیت غذایی صادر کرده است.

3- تولید خمیر در ظروف در بسته:

عملیات خاصی در فرآیند تخمیر صورت می‌گیرد. دست‌یابی به سریعترین و باکیفیت‌ترین و بیشترین خمیرِ مناسب برای تبدیل به نان، دغدغة محققین صنایع غذایی است. راهبردی که در این قسمت اسلام مطرح می کند به قرار زیر است : امام علی(ع): اِنَّ عَلیًّا کَانَ یُعَاتِبُ غِلْمَانَهُ فِی تَخْمِیرِ الْخَمِیرِ وَ یَقُولُ هُوَ أَکْثَرُ لِلْخُبْزِ ،  ترجمه: " علی علیه‌السلام به خدمت کارانش نسبت به نپوشاندن روی خمیر نان، اعتراض می‌کرد و می‌فرمود: قرار دادن خمیر در ظرفِ دربسته برای مدت مناسب, موجب بیشترشدن مقدار بهره‌برداری از آن برای پخت نان می‌شود. راهبردِ "تولید خمیر در ظروف دربسته"، پیشنهادی است که اسلام برای دست‌یابی به کمیت و کیفیت بهتر نان ارائه کرده است. برای این منظور می توان از کارخانه‌های خمیرسازی استفاده نمود تا به جای تحویل آرد به نانوایی‌ها و مردم، خمیر مناسب و مطلوب به نانوایی‌ها، مغازه‌ها و سوپرها تحویل دهند و در کنار آن کوشید تا فرهنگ خرید خمیر و تبدیل آن به نان در خانه به جای خرید نانِ آماده ترویج گردد.

4- نان های کوچک و یک نفره:

برای کمیّت نانِ تولیدی و اندازه‌یی که در نهایت خواهد گرفت،‌ گزینه‌های بسیار متنوعی قابل تصور و درحال اجراست. به‌استناد روایت زیر اسلام در این زمینه استراتژی‌ "نان یک‌نفره" را ارائه کرده است: پیامبر گرامی اسلام(ص):صَغِّرُوا رُغْفَانَکُمْ فَإِنَّ مَعَ کُلِّ رَغِیفٍ بَرَکَةً. (الکافی، ج6ص303) ترجمه: "قرص‌های نان را کوچک درست کنید که بهره‌برداری از نان بیشترمی‌شود."

5- حرارت پخت و خشک شدن نان در تنور:

روایت زیر بیانگر راهبردی در اندازه حرارت بهینه برای پخت نان است: ابْعَثِی إِلَیْنَا بِحَرْفِ رَغِیفٍ یَابِسٍ مِنَ الَّذِی تُجَفِّفُهُ فِی التَّنُّورِ  ترجمه: "برای ما از نان خشکی که در تنور خشک شده است بیاور." این روایت، استراتژیِ "نانِ دوتنوره" را ارائه می‌کند. یعنی برای دست‌یابی به خواص برترِ نان، از ابزارِ حرارت دیدنِ حداکثری نان در تنور استفاده کنید.

6- تولید نان درخانه:

الگوی حاکم بر فرآیند دست‌یابی به نان،‌ خرید نان از نانوایی است. اسلام، الگوی دیگری را برای دست‌یابی به نان ارائه کرده است و حرکت براساس الگوی فعلی را زمینه‌ساز بحران می‌داند. روایت زیر بیانگر استراتژی اسلام در امر دست‌یابی به نان است: أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام: شِرَاءُ الْحِنْطَةِ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ شِرَاءُ الدَّقِیقِ یُنْشِئُ الْفَقْرَ وَ شِرَاءُ الْخُبْزِ مَحْقٌ میتوان 5 تعبیر موجود در روایت را به صورت زیر تشریح نمود: "اگر می‌توانی گندم بخر و خودت به نان تبدیل کن، خرید گندم موجب بهینه شدن موقعیت زندگی است. کسی که آرد بخرد زمینه‌ ایجاد بحران در زندگی خود را فراهم کرده است. خرید آرد موجب از بین رفتن نیمی از توان مالی انسان است و کسی که نان آماده بخرد مستقیما مبتلا به بحران در زندگی شده است. خریدن نان آماده، بیچارگی و عجز است و انسان را کم کم نابود می‌کند." این روایت راه حل زیر را بیان می کند: "انتقال چرخه‌ تهیه نان از بازار به خانه". این روایت را می‌توان بیانگر یک ملاک کلی دانست: مایحتاج اولیه و دائمی انسان باید توسط خودش تهیه شود. و فرد فقط به تهیه مواد اولیه از بازار اقدام کند و فرایند تبدیل این مواد به مواد مصرفی، در منزل انجام شود. تأمین امنیت غذاییِ یک کشور با این استراتژی قابل حصول است. طبعا این سیاست‌گذاری در صورتی اجرایی خواهد بود که ابزار ودانش فنی تبدیل مواد اولیه به مواد مصرفی در خانه، عمومی شود و این امر ممکن نخواهد شد مگر با طراحی یک ابزار مناسب برای تولید آسان نان در خانه. ابزاری که از یک طرف آن گندم و یا حداقل آرد وآب و افزودنی‌ها ریخته شود و ازطرف دیگر نانِ مناسب در مدت مناسب با تعداد مناسب به دست آید کما اینکه این عمل تا حدودی قبلا صورت پذیرفته و در کشورهای غربی به وفور استفاده می شود.

نام این دستگاه Bread Machine یا Bread Makerیا همان نان پز می باشد. علاوه بر این دستگاهها می توان از یک به اصطلاح مینی تنور در آشپزخانه ها نیز استفاده نمود.بدیهی است نانی که در منزل بدست می آید دارای طعم بهتر بوده و علاوه بر بهداشتی بودن هضم آن نیز آسان تر است.

با سلام و عرض ادب خدمت تمامی مخاطبان عزیز سرباز صفر
محمد مهدی باقری هستم. طلبه سطح مقدماتی مدرسه علمیه علوی حوزه علمیه قم و نویسنده مطلب فوق. امیدوارم از این مطلب خوشتون اومده باشه. لطفا ما رو برای بهتر شدن وبلاگ با نظرات خودتون راهنمایی کنید و اگر با موضع من در این مطلب موافق بودید مطلب رو لایک کنید.
التماس دعا

برای حمایت از ما این مطلب را به اشتراک بگذارید. برای تبادل لینک با ما کلیک کنید