محمد بن مسلم زهری (متوفی 124 ه)
زهری یکی از فقهاء و محدثان بزرگ تابعی در مدینه بود و ده تن از صحابه را درک کرده بود و علوم فقهای هفتگانه ی اهل سنت را در حفظ داشت. و اهل سنت بیش از حد او را ستوده اند. [1] . او که شیفته ی عظمت علمی و تقوائی امام سجاد علیه السلام بود،درباره ی آن حضرت گفته است
ما رأیت أحدا أفقه من زین العابدین (2)
کسی را داناتر از زین العابدین ندیدم
احمد بن محمد بن عبد ربه
احمد بن محمد بن عبد ربه اندلسی، صاحب کتاب عقد الفرید
ان علی بن الحسین علیه السلام اذا قام للصلاة أخذته رعدة فسئل عن ذلک، فقال: و یحکم أتدرون إلی من أقوم و من أرید أن أناجی (3)
چون علی بن الحسین علیه السلام به نماز می ایستاد، لرزش شدیدی او را فرا میگرفت علت آن از او سؤال شد، فرمود: وای بر شما مگر نمیدانید در برابر چه کسی ایستاده ام؟ و با چه کسی قصد مناجات و راز و نیاز دارم
مالک بن أنس
لم یکن فی أهلبیت رسول الله صلی الله علیه و آله مثل علی بن الحسین (4)
علی بن حسین در میان اهلبیت رسول خدا صلی الله علیه و آله بینظیر بود
جلال الدین قزوینی شافعی
مؤلف چند کتاب از جمله اخبار الدول روایتی درباره ی امام سجاد علیه السلام نقل کرده است که دلالت بر حد اعلای زهد و عبادت واقعی وی دارد طبق همان روایت فرزندی از امام در چاه افتاد، مردم مدینه هراسان شدند و کوشیدند تا او را از چاه بیرون آورند. آن حضرت در تمام مدت غرق در نماز بود و از جای خود تکان نمیخورد مردم داستان را به وی گفتند فرمود من چیزی نفهمیدم چون در حال مناجات با خدای خود بودم (5)
ابوبکر احمد بن الحسین البیهقی الشافعی (متوفی 458 ه)
از اکابر علما و بزرگان محدثین بوده و تأیفات زیادی از خود بجا گذاشته که از جمله ی آنها سنن الکبیر است او میگویدیکی از کنیزان امام علی بن حسین علیهالسلام به هنگامی که آب روی دست امام برای گرفتن وضو میریخت، ظرف آب را از دستش افتاد و صورت آن بزرگوار را شکافت. امام از روی خشم سر بلند کرد کنیز بلافاصله گفت: خداوند در قرآن میفرماید: (و الکاظمین الغیظ) امام فرمود: خشم خود را فرو بردم، عرض کرد: (و العافین عن الناس) فرمود: تو را بخشیدم خدا تو را ببخشد، کنیز مجددا گفت: (و الله یحب المحسنین) امام فرمود: تو را در راه خدا آزاد کردم (6)
احمد بن محمد بن ابراهیم بن أبیبکر بن خلکان (متوفی 681 ه)
صاحب کتاب و فیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان دربارهی امام سجاد علیه السلام میگوید : ابوالحسن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب (رضی الله عنهم أجمعین) معروف به زین العابدین یکی از ائمه ی دوازدهگانه و از بزرگان تابعان است. و زهری گفت: کسی را از قریش ندیدم که برتر از علی بن حسین علیهالسلام باشد و به آن حضرت ابن الخیرتین گفته میشد به دلیل فرمایش رسول خدا صلی الله علیه و آله که فرموده خداوند از بندگانش دو تیره و قبیله را برگزیده: از عرب قریش را و از عجم فارس را... زینالعابدین به مادرش زیاد نیکی میکرد و به او فوق العاده احترام میکرد روزی به او گفته شد: تو با این که بیش از همه به مادرت احسان و نیکی میکنی ولی نمیبینیم با او از یک ظرف غذا میل کنی؟ فرمود: از این میترسم که دستم به سوی غذائی دراز شود که قبل از من چشم مادرم به آن افتاده است. (7)
احمد بن علی بن حجرالعسقلانی (متوفی 852 ه)
از اکابر فقها و محدثین شافعی قرن نهم هجرت مؤلف کتابهای زیاد از جمله تهذیب تهذیب الکمال فی معرفهٔ الرجال میگوید :
کان علی بن الحسین رجلا له فضل فی الدین علی بن حسین مردی است که در دین فضلت دارد (8)
1- شذرات الذهب، ج 1، ص 162 - الوافی بالوفیات، ج 5، ص 24 - ریحانهٔ الأدب، ج 2، ص 398
2 - شذرات، ج 1، ص 105
3 - العقد الفرید، ج 3، ص 169 - حلیهٔ الأولیا، ج 2، ص 132
4 - تهذیب التهذیب، ج 7، ص 269
5 - اخبار الدول، ص 110 - تذکرة الحفاظ، ج 1، ص 74
6 - الدر النثور، ج 2، ص 73 - ذیل آیه ی 134 سوره ی آل عمران.
7 - و فیات الأعیان، ج 2، ص 431 - 429
8 - تهذیب التهذیب، ج 7، ص 269
