انتقادات تند آقا مرتضی مطهری از شریعتی
سه شنبه, ۲ ارديبهشت ۱۳۹۳، ۰۶:۵۵ ب.ظ
شهید آیت الله مطهری در ابتدای نقدهای کوتاهی که بر جزوه اسلام شناسی دکتر شریعتی نوشته (الآن به صورت کتاب درآمده)، در رابطه با غالب آثار دکتر چنین یادآور می شود: «این جزوه مانند غالب نوشته های نویسنده، از نظر ادبی و هنری، اعلی و از نظر علمی، متوسط است و از نظر فلسفی، کمتر از متوسط واز نظر دینی و اسلامی، صفر است.»
استاد مطهری و روشنفکران-ص۳۴
شهید آیت الله مطهری در نامه معروف خود به حضرت امام چنین می نویسد: «خوب است اطلاع داشته باشید که پس از مذاکره با بعضی دوستان مشترک، قرار بر این شد که بنده دیگر درباره مسائلی که به شخص او مربوط می شد، از قبیل صداقت داشتن و صداقت نداشتن و از قبیل التزامات عملی سخن نگویم، ولی انحرافاتی را که در نوشته های او هست، به صورت خیرخواهانه -و نه خصمانه- تذکر دهم؛ ولی اخیراً می بینم گروهی که عقیده و علاقه درستی به اسلام ندارند و گرایش های انحرافی دارند با دسته بندی های وسیعی در صدد این هستند که از او بتی بسازند که هیچ مقام روحانی جرئت اظهار نظر در گفته های او را نداشته باشد... در ماه های آخر عمر شریعتی، بنده مکرر به وسیله اشخاص مختلف به او پیغام دادم که در نوشته های تو مطالبی است بر ضد اسلام و لازم است اصلاح شود. من حاضرم در حضور جمعی صاحب نظر، یا هرطور که خودت مایل باشی به تو ثابت کنم. اگر ثابت شد، خودت آنها را –ولو بنام خودت، نه بنام من- اصلاح کن که شأن تو بالا هم خواهد رفت و الّا مجبورم از تو صریحاً و مستدل انتقاد کنم و برایت گران تمام خواهد شد».
سیری در زندگی استاد مطهری-ص ۲۲۵
شهید آیت الله مطهری در نامه معروف خود به حضرت امام خمینی : عجبا ! می خواهند با اندیشه هایی که چکیده ی افکار «ماسینیون» مستشار وزارت مستعمرات فرانسه در شمال آفریقا و سرپرست مبلغان مسیحی در مصر و افکار «گورویچ» یهودی ماتریالیست و اندیشه های «ژان پر سارتر» اگزیستانسیالیست ضد خدا و عقاید دورکهایم جامعه شناس ضد مذهب است، اسلام نوین بسازند! پس و علی الاسلام السلام. به خدا قسم ، اگر روزی مصلحت اقتضا کند که اندیشه های این شخص [دکتر شریعتی] حلاجی شود و ریشه هایش بدست آید و با اندیشه های اصیل اسلامی مقایسه شود، صدها مطلب به دست می آید که بر ضد اصول اسلام است و به علاوه بی پایگی آنان روشن می شود.
شهید آیت الله مطهری در یادداشت هایی که بر کتاب اسلام شناسی دکتر شریعتی نگاشته است چنین می نویسد:«نویسنده «جزوه» نظر به غرور بی حد و نهایتش –همان طور که خاصیت هر مغروری است- عقده ندانستن علوم اسلامی از فلسفه، کلام، فقه، عرفان و غیره دارد و با دو نمود روانی، عقده خود را اشکار می کند؛ یکی آنکه هی مرتب اسما و عناوین را از قبیل مشبّهه، مجسّمه، وحدت وجود، کثرت وجود، حلولیّه، غنوصیّه، انوار اسفهبدیّه، و غیره تکرار می کند به علامت اینکه ما هم اهل بخیّه ایم و از طرف دیگر به شدت آن را نفی می کند و بی ارزش می خواند، در صورتی که اگر دچار چنین غرور و خودبزرگ بینی نبود، مانند هر جاهل بی خبر دیگر، نه مدعی می شد و نه انکار می کرد. ایشان برای اینکه بچه ها باور کنند که ایشان هم اهل بخیّه اند و همه را می دانند، سرفصل ها و رشته ها و فرقه ها را نام می برند برای آنکه خدای ناخواسته کسی توقع زیادتری نداشته باشد و کتابی را جلوی ایشان نگذارد که بسم الله این نیم صفحه را از فلان کتاب معنی بفرمایید، می فرمایند ولی همه این ها حالات واهی است و یک ذره معنا ندارد، نه این که معنا دارد و من نمی فهمم».
استاد مطهری و روشنفکران، ص42
استاد مطهری و روشنفکران-ص۳۴
سیری در زندگی استاد مطهری-ص ۲۲۵
شهید آیت الله مطهری در نامه معروف خود به حضرت امام خمینی : عجبا ! می خواهند با اندیشه هایی که چکیده ی افکار «ماسینیون» مستشار وزارت مستعمرات فرانسه در شمال آفریقا و سرپرست مبلغان مسیحی در مصر و افکار «گورویچ» یهودی ماتریالیست و اندیشه های «ژان پر سارتر» اگزیستانسیالیست ضد خدا و عقاید دورکهایم جامعه شناس ضد مذهب است، اسلام نوین بسازند! پس و علی الاسلام السلام. به خدا قسم ، اگر روزی مصلحت اقتضا کند که اندیشه های این شخص [دکتر شریعتی] حلاجی شود و ریشه هایش بدست آید و با اندیشه های اصیل اسلامی مقایسه شود، صدها مطلب به دست می آید که بر ضد اصول اسلام است و به علاوه بی پایگی آنان روشن می شود.
شهید آیت الله مطهری در یادداشت هایی که بر کتاب اسلام شناسی دکتر شریعتی نگاشته است چنین می نویسد:«نویسنده «جزوه» نظر به غرور بی حد و نهایتش –همان طور که خاصیت هر مغروری است- عقده ندانستن علوم اسلامی از فلسفه، کلام، فقه، عرفان و غیره دارد و با دو نمود روانی، عقده خود را اشکار می کند؛ یکی آنکه هی مرتب اسما و عناوین را از قبیل مشبّهه، مجسّمه، وحدت وجود، کثرت وجود، حلولیّه، غنوصیّه، انوار اسفهبدیّه، و غیره تکرار می کند به علامت اینکه ما هم اهل بخیّه ایم و از طرف دیگر به شدت آن را نفی می کند و بی ارزش می خواند، در صورتی که اگر دچار چنین غرور و خودبزرگ بینی نبود، مانند هر جاهل بی خبر دیگر، نه مدعی می شد و نه انکار می کرد. ایشان برای اینکه بچه ها باور کنند که ایشان هم اهل بخیّه اند و همه را می دانند، سرفصل ها و رشته ها و فرقه ها را نام می برند برای آنکه خدای ناخواسته کسی توقع زیادتری نداشته باشد و کتابی را جلوی ایشان نگذارد که بسم الله این نیم صفحه را از فلان کتاب معنی بفرمایید، می فرمایند ولی همه این ها حالات واهی است و یک ذره معنا ندارد، نه این که معنا دارد و من نمی فهمم».
استاد مطهری و روشنفکران، ص42
با سلام و عرض ادب خدمت تمامی مخاطبان عزیز سرباز صفر
محمد مهدی باقری هستم. طلبه سطح مقدماتی مدرسه علمیه علوی حوزه علمیه قم و نویسنده مطلب فوق. امیدوارم از این مطلب خوشتون اومده باشه. لطفا ما رو برای بهتر شدن وبلاگ با نظرات خودتون راهنمایی کنید و اگر با موضع من در این مطلب موافق بودید مطلب رو لایک کنید.
التماس دعا
هنوز هم پس از گذشت 37 سال از درگذشت دکتر شریعتی ابهامات و دیدگاه‌های متفاوتی در خصوص نحوه مرگ او وجود دارد. اما شاید مهم‌تر از نحوه مرگ دکتر شریعتی، دیدگاه‌ها و اعتقادات او باشد که در این مورد هم نظرات بسیار متفاوت و بعضا متضادی وجود دارد. به گونه‌ای که هنوز هم که هنوز است شریعتی و دیدگاه‌های او مورد تفسیر و تأویل قرار می‌گیرند. در این گزارش نگاهی داریم به دیدگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در خصوص دکتر شریعتی.
پاسخ امام به سوالی درباره تعالیم دکتر شریعتی
حامد الگار استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیا می‌گوید: یک بار آیت ا... خمینی با اشراف خاص خویش در جواب یکی از دوستان من که به دیدار ایشان در نجف رفته بود تا مشخصا در مورد نفوذ اندیشه و تاثیر کار دکتر شریعتی در ایران سوال کند پاسخ جالبی داده بودند.
می پرسد: آیا فکر نمی‌کنید کار مرحوم شریعتی نیز در انقلاب ایران تاثیر عظیمی داشته است؟
ایشان پاسخ می‌دهند: تعالیم شریعتی برخی بحث‌ها و اختلافات را در میان علما برانگیخت، ولی در عین حال نقش بزرگی در هدایت جوانان و روشنفکران به سوی اسلام ایفا کرد. پیروان شریعتی باید از آنچه دکتر شریعتی عرضه داشته فراتر روند و در اسلام سنتی نیز تحقیق کنند و به همین ترتیب پیروان علمای سنتی نیز باید این حقیقت را دریابند که آنچه علما مطرح کرده‌اند کلام آخر نیست، پس نیاز به مرور و ارزیابی دقیق مباحثی که دکتر شریعتی مطرح کرده است، احساس میشود. (1)
پاسخ امام به کسانی که کتاب «اسلام شناسی» شریعتی را منحرف کننده می‌دانستند
حجه الاسلام سید محمود دعایی درباره دیدگاه امام در خصوص دکتر شریعتی می‌گوید: روزی خدمت امام بودم، ایشان فرمودند از تهران فردی هزینه پرداخت کرده و آمده تا نظر من را نسبت به دو شخصیت عوض کند؛ کتاب حجاب مطهری را گذاشته و گفته این کتاب جنوب تهران را بی‌حجاب کرده و اسلام‌شناسی شریعتی را نشان داده و گفته این کتاب جوانان را از دین منحرف کرده است. ... امام خواستار قسمت‌هایی شده بودند که آن فرد معتقد بود باعث انحراف جوانان است و پس از آن گفته بودند برخی قول‌های شاذ و نادر هست ولی این قول‌های نادر باعث انحراف نمی‌شود.
محمود دعایی تصریح میکند: امام خمینی(ره) به این دلیل که مطمئن نبودند شریعتی به شهادت رسیده و یا این که به مرگ طبیعی درگذشته است درباره مرگ وی کلمه فقدان را به کار بردند.
واکنش امام به درگذشت شریعتی
مدیر مسئول روزنامه اطلاعات درباره واکنش امام به مرگ دکتر شریعتی می‌گوید: امام گفتند من از سه جهت متاسف هستم. یکی عدم توفیقی که این مرد در جمع بین قشر جوان و قشر مذهبی سنتی داشته،ای کاش تمام نیروی خود را مصروف قشر جوان و تحصیلکرده نمی‌کرد و با یک درک واقع بینانه تری از مسائل مذهبی و اجتماعی، تبلیغاتش را برای جمع این دو قشر جوان و سنتی دنبال میکرد. و دوم تاسف بردند از برخوردها و درگیری‌های تعصب آمیز که باعث شد خدمتش به نسل دانشگاهی توفیق کمتری داشته باشد. و سوم تاسف خوردند از کوتاه بودن عمر این مرد که اگر حیاتش طولانی بود، با تجربه گذشته اش می‌توانست راهش را بهتر ادامه دهد. (2)
تاثیر سخنان امام در کاهش اختلافات پیرامون شریعتی
بی گمان شریعتی اشتباهاتی داشت و من هرگز ادعا نمیکنم که این اشتباهات کوچک بود اما ادعا میکنم که در کنار آنچه که ما اشتباهات شریعتی میتوانیم نام بگذاریم چهره شریعتی از برجستگی‌ها و زیبایی‌هایی هم برخوردار بود. پس ظلم است اگر به خاطر اشتباهات او برجستگی‌های او را نبینیم. من فراموش نمیکنم که در اوج مبارزات که می‌توان گفت که مراحل پایانی قال و قیلهای مربوط به شریعتی محسوب می‌شد امام در ضمن صحبتی (در مراسم چهلم فرزندش) بدون اینکه نام از کسی ببرند اشاره‌ای کردند به وضع شریعتی و مخالفت هایی که در اطراف او هست. نوار این سخن همان وقت از نجف آمد و در فرونشاندن آتش اختلافات موثر بود. در آنجا امام بدون آنکه اسم شریعتی را بیاورند این جور بیان کرده بودند:
«گله من از آقایان علما این است که کسانی که الان برای اسلام کاری می‌کنند، قلم به دست گرفته‌اند و از شیعه ترویج می‌کنند، مسایل اسلام را، مسایل دینی را مورد بحث قرار می‌دهند، می‌نویسند و منتشر می‌کنند، این‌ها از خودشان طرد نکنند. در زمانی که همه قلم‌ها و همه تبلیغات ضد ما است، در زمانی که دست‌هامان بسته است و کاری از ما ساخته نیست، در این زمان ما هر فردی را لازم داریم. فرض کنید خطایی هم کردند، چهارتا غلط هم دارند، شما که عالم‌اید، خطاها و غلط‌ها را رفع کنید، طرد نکنید، بیرون نکنید، شما این دانشگاهی‌ها را از خودتان دور نکنید...».